Kısa çalışma nedir? Kısa çalışma ödeneği nedir?

Öncelikle kısa çalışma “25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işverenin, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyeti tamamen veya kısmen geçici olarak durdurması hallerinde, işçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesine” ilişkin kanun olarak hayatımıza girdi. Geçmiş yıllara nazaran içinde bulunduğumuz bu yıl kadar dikkatleri üzerine çekmedi.

Kısaca özetleyecek olursak, kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği uygulaması zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması ile işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir (3/1) oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen ve/veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır diyebiliriz.

Kısa Çalışma Sistemi hangi durumlarda devreye girer;

• Genel Ekonomik Krizler (Ulusal veya Uluslararası ekonomik krizler)
• Bölgesel Krizler (Belli bir bölge veya ili kapsayan krizler)
• Sektörel Krizler ( Örneğin, inşaat, demir-çelik, yazılım veya gıda v.b)
• Zorlayıcı Sebeplerin Çıkması (Seferberlik, Salgın hastalık, deprem, sel gibi doğal afetler)
•  

Kısa Çalışma Sigortalı Çalışanlara neler sağlar?

• İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,
• Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi hizmetleri sağlamaktadır.
•  

Bir iş yerinde Kısa Çalışma Ödeneği uygulanabilmesi için neler gerekir?

Öncelikle İşverenin; genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu yönünde İŞKUR’a başvuruda bulunması ve İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin bu durumlardan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Torba yasa ile 60 gün müfettiş inceleme şartı kaldırılarak bu işveren ile işkur arasında hızlı bir aksiyon alınarak bu uygulamaya başvuran veya yararlanan firma sayısı artırıldı.

Sigortalı İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanabilmesi İçin neler gerekir?

• İşverenin kısa çalışma talebinin ön inceleme sonucu uygun bulunması,
• Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması (Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması),
• İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması,
•  

Ayrıca, prim ödeme şartını sağlamadığı için kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanların daha önce çeşitli nedenlerle kesilmiş (yeni işe başlama vs.) son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden varsa kalan süre kısa çalışma süresini geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği olarak ödenir.

Sigortalı Çalışanlar ne kadar ve ne zamana kadar Kısa Çalışma Ödeneği alabilecek?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Sigortalı çalışanların kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır. Cumhurbaşkanı bu süreyi 2 katına kadar çıkarmaya yetkilidir.

Kısa Çalışma Ödeneği Kapsamında fazla veya yersiz ödemeler nasıl iade edilir?

İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir. Fazla ödeme yapıldığını tespit eden işçi bunu işkur banka hesaplarına iade ederek bildirimde bulunabilir, ya da bu işlemi kendi işverenine yazılı bildirim yaparak da iletebilir.

Kısa Çalışma Ödeneğini hangi hallerde kesilir?

Aşağıdaki hallerde Kısa Çalışma Ödeneği kesilir;

• Kısa Çalışma ödeneği alanların işe girmesi,
• Yaşlılık aylığı almaya başlaması,
• Herhangi bir sebeple silâh altına alınması,
• Herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.

Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanan İşçilerde İhbar ve Kıdem Tazminatı Durumu nasıldır?

Burada öncelikle konuyu ikiye ayırmak gerekiyor. Çünkü Emekli olup çalışma hayatına devam eden işçiler ile henüz emekli olmamış işçiler arasında farklılıklar mevcut.

Öncelikle en önemli fark emeklilerden yani maaş bağlanmış emeklilerden çalışsalar bile işsizlik sigortası primi kesilmemesi. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için de işsizlik sigortası primi kesilmesi ve ödenmesi gerekiyor. Emeklilik aylığı bağlanmış olan işçiler bu kanun kapsamında Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanamıyor.

Emekli işçiler ve emekliliğine uzun zaman olan diğer işçiler bu süreçte işveren tarafından sadece aşağıdaki sebeplerden dolayı işten çıkış işlemi yapılabiliyor.

İşveren tarafından işten çıkartılma sebepleri;

• Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Sonra Ermesi (Sürenin Bitmesi),
• İş Yerinin kapatılması,
• İşin bitmesi (işin tamamlanması)
• Ahlaka aykırı davranışlar veya ceza ödeyerek işçi çıkarma, dışında işten çıkarılamıyor.
•  

Peki işçiler bu dönemde hangi nedenler ile işten çıkış yapabiliyorlar?

İşçiler tarafından işten çıkış nedenleri ise;

• Belirsiz Süreli İş Sözleşmesine sahip işçinin istifa etmesi,
• Deneme süresinde (2) iki ay işçinin istifa etmesi,
• 15 Yıl Sigorta ve 3600 gün ile emekli olmak isteyen işçinin istifası
• Malulen, İş Kazası v.b. nedenle işçinin sözleşmesini fesh etmesi, düşmesi,
• İşçinin Askere gitmesi
• İşçinin evlenmesi,
•  

Bunların dışında bu dönemde işçi kendi isteğiyle nakil olabilir. İşveren isteğiyle nakil işlemi yapılamaz. Tabi bu işlemler kanunen 17 Temmuz 2020 itibariyle yapılabilir. Uzatma gelmesi halinde ekim ayına sarka bilir. Ayrıca ihbar süresinin başlangıcı 17 Temmuz olmalı. Yani bir işçi çıkmak istemesi veya işveren tarafından çıkartılması durumunda şuan ihbar süresi 17 Temmuz 2020 tarihi ile başlaması gerekiyor.